Κάθε διαζευγμένος γονέας έχει σημαντικές νομικές υποχρεώσεις και δικαιώματα σε σχέση με τα παιδιά του / της σε περίπτωση διαζυγίου. Η νομοθεσία και οι αποφάσεις των δικαστηρίων παρέχουν καθοδήγηση σε αυτόν τον τομέα και εξασφαλίζουν τα συμφέροντα και την ευημερία των παιδιών.

Στην Κύπρο, τα δικαιώματα των παιδιών και οι υποχρεώσεις των γονιών σε περίπτωση διαζυγίου ρυθμίζονται από τον περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμο του 1990 (Ν. 216/1990) ως εκάστοτε τροποποιείται. Ο νόμος αυτός παρέχει το νομικό πλαίσιο για την καθορισμένη διαδικασία της κηδεμονίας και των ζητημάτων που σχετίζονται με τη φροντίδα των παιδιών. Στο πλαίσιο αυτό, οι αποφάσεις των δικαστηρίων στην Κύπρο αναφορικά με τα δικαιώματα των παιδιών και τις υποχρεώσεις των γονιών έχουν σημαντική σημασία.

Στο παρόν άρθρο επιδιώκουμε να κάνουμε σύντομη αναφορά στα νομικά δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των γονέων προς τα παιδιά τους σε περίπτωση διαζυγίου, βασιζόμενοι στη νομοθεσία και τις αποφάσεις των Κυπριακών Δικαστηρίων. Τα πιο κάτω αποτελούν συνοπτικές απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις που ως δικηγόροι λαμβάνουμε κατά καιρούς από πελάτες του γραφείου μας.

Άσκηση Γονικής Μέριμνας:

Η Γονική Μέριμνα του παιδιού

Η γονική μέριμνα του παιδιού είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων, οι οποίοι το ασκούν από κοινού. Θα πρέπει όμως πάντοτε να ασκείται με γνώμονα τα συμφέροντα του παιδιού. Σε περιπτώσεις όπου ο ένας γονέας δεν μπορεί να ασκήσει αποτελεσματικά την γονική μέριμνα τότε η γονική μερίμνα ασκείται από τον άλλο γονέα.

Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει τον προσδιορισμό του ονόματος, την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του.

Σε περίπτωση διαζυγίου, οι γονείς οφείλουν να εξακολουθούν να ασκούν την γονική μέριμνα του τέκνου τους αποτελεσματικά και πάντοτε με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού.Όταν οι γονείς διαφωνούν στην άσκηση της γονικής μέριμνας τότε το Δικαστήριο αποφασίζει για τα θέματα που αφορούν την άσκηση της γονικής μέριμνας.

Επικοινωνία του παιδιού με το γονέα:

Η επικοινωνία του παιδιού με τους γονείς θα πρέπει να είναι ουσιαστική. Το πρόγραμμα της επικοινωνίας του παιδιού, σε περίπτωση διαφωνίας των γονέων ρυθμίζεται από το Δικαστήριο.
Ο γονέας ο οποίος δεν ασκεί τη φύλαξη και τη φροντίδα του παιδιού έχει το δικαίωμα να έχει επικοινωνία και επαφή με το παιδί του. Αυτό το δικαίωμα περιλαμβάνει την επικοινωνία μέσω συναντήσεων, τηλεφώνου, και ηλεκτρονικών μέσων, καθώς και το δικαίωμα να παρακολουθεί εκδηλώσεις και δραστηριότητες του παιδιού. Το δικαστήριο μπορεί να καθορίσει τη συχνότητα και τη διάρκεια της επικοινωνίας, με στόχο να διασφαλίσει τα συμφέροντα και την ευημερία του παιδιού.

Επικοινωνία Παιδιών με Παππούδες και Γιαγιάδες (Ανιόντες):

Σε περιπτώσεις διαζυγίου, οι παππούδες και οι γιαγιάδες μπορούν να έχουν έναν ιδιαίτερο ρόλο ως πηγή σταθερότητας και υποστήριξης για τα εγγόνια τους. Η παρουσία τους μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να προσαρμοστούν στις αλλαγές που συμβαίνουν στην οικογενειακή δυναμική και να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που προκύπτουν από το διαζύγιο.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι δικαστικές αποφάσεις λαμβάνουν υπόψη τη σημασία της σχέσης μεταξύ παιδιών και παππούδων/γιαγιάδων και αναγνωρίζουν το δικαίωμά τους να έχουν επαφή και σχέση με τα εγγόνια τους. Ορισμένες δικαστικές αποφάσεις μπορεί να επιτρέπουν την επίσκεψη των παππούδων/γιαγιάδων στα παιδιά και να τους παρέχουν χρόνο και φροντίδα.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι παππούδες και οι γιαγιάδες δεν έχουν πάντοτε αυτόματο δικαίωμα επαφής με τα εγγόνια τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η επαφή μπορεί να περιορίζεται ή να απαγορεύεται εάν υπάρχουν λόγοι που απειλούν το καλό συμφέρον του παιδιού.
Oι παππούδες και οι γιαγιάδες σε περίπτωση που δεν τους επιτρέπεται από τους γονείς να έχουν επικοινωνία με τα εγγόνια τους, μπορούν να αποταθούν στο Δικαστήριο και με αίτηση τους να ρυθμιστεί η επικοινωνία με τα εγγόνια τους.

Προστασία από βία και κακοποίηση:

Οι γονείς έχουν την υποχρέωση να προστατεύουν τα παιδιά τους από κάθε μορφή βίας, κακοποίησης ή εκμετάλλευσης. Το δικαστήριο μπορεί να λάβει μέτρα για την προστασία του παιδιού, όπως απαγόρευση της πρόσβασης σε συγκεκριμένα άτομα ή θέσπιση περιορισμών στην επικοινωνία με ορισμένους ανθρώπους, καθώς επίσης και τον διορισμό κοινωνικών λειτουργών για παρακολούθηση της φροντίδας του παιδιού.

Προστασία Προσωπικών Δεδομένων:

Οι γονείς πρέπει να προστατεύουν τα προσωπικά δικαιώματα και την ιδιωτική ζωή των παιδιών τους. Αυτό περιλαμβάνει τη διατήρηση της ασφάλειας των προσωπικών πληροφοριών των παιδιών. Οι γονείς πρέπει να συμφωνούν σε θέματα όπως η κοινοποίηση πληροφοριών, οι φωτογραφίες και η πρόσβαση σε κοινωνικά δίκτυα, προστατεύοντας την ιδιωτικότητα των παιδιών και αποφεύγοντας τυχόν αρνητικές επιπτώσεις.

Διατροφή:

Ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τη διάρκεια ενός διαζυγίου είναι διατροφή του παιδιού . Ο γονέας που δεν διαμένει με το παιδί έχει την υποχρέωση να παρέχει διατροφή στον άλλο γονέα για την συντήρηση, την ευημερία και τις ανάγκες του παιδιού. Το αναγκαίο ποσό για οικονομική συντήρηση μπορεί να συμφωνηθεί μεταξύ των γονιών όμως σε περιπτώσεις διαφωνίας το ποσό καθορίζεται από το δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη τα έξοδα που έχει το παιδί αλλά και που είχε πριν από την διάσταση σε συνάρτηση με τα εισοδήματα των γονέων. Συνήθως ο μεγαλύτερα αμειβόμενος σύζυγος οφείλει να προσφέρει περισσότερα χρήματα για τη συντήρηση και τη διατροφή του τέκνου του γονέα.

 Δικαστικές Διαδικασίες:

Οι τροποποιήσεις στους Περί Οικογενειακών Δικαστηρίων Νόμος (Ν. 23/1990), Περί Γάμου Νόμος (Ν. 104 (Ι)/2003) και Περί Απόπειρας Συνδιαλλαγής και Πνευματικής Λύσης του Γάμου Νόμος (Ν. 22/1990) επέφεραν σημαντικές αλλαγές στις δικαστικές διαδικασίες των Οικογενειακών Δικαστηρίων οι οποίες τις καθιστούν γρηγορότερες και πιο αποτελεσματικές. Πιο κάτω παραθέτουμε τις δικαστικές διαδικασίες αλλά και τις σημαντικές τροποποιήσεις στην αλλαγή των διαδικασιών.

Περί Οικογενειακών Δικαστηρίων Νόμος (Ν. 23/1990)

Η τριμελής σύνθεση των Οικογενειακών Δικαστηρίων για υποθέσεις διαζυγίου εκδικάζονται πλέον από έναν μόνο δικαστή. Επίσης, οι δικαστές αποκτούν δικαιοδοσία να εκδικάζουν υποθέσεις ανεξαρτήτως γεωγραφικής περιοχής ή θρησκευτικής ομάδας των διαδίκων. Επιπλέον, τα Οικογενειακά Δικαστήρια μπορούν πλέον να επιλαμβάνονται υποθέσεων διατροφής, γονικής μέριμνας και χρήσης οικογενειακής περιουσίας μέσω μίας μόνο αίτησης, γεγονός που μειώνει την πολυπλοκότητα και τα έξοδα της διαδικασίας. Οι δικαστές έχουν επίσης τη δυνατότητα να διατάσσουν αυτεπάγγελτα ψυχολογική ή συμβουλευτική στήριξη για το παιδί, χωρίς να απαιτείται η συγκατάθεση των γονέων, εφόσον αυτό εξυπηρετεί το συμφέρον του παιδιού.

Περί Γάμου Νόμος (Ν. 104 (Ι)/2003)

Οι τροποποιήσεις στον Περί Γάμου Νόμο περιλαμβάνουν την εισαγωγή του θεσμού του συναινετικού διαζυγίου. Αυτό επιτρέπει στους συζύγους να συμφωνούν από κοινού για τη λύση του γάμου τους, με την προϋπόθεση ότι έχουν παρέλθει τουλάχιστον 6 μήνες από τον γάμο και ότι, εάν υπάρχουν ανήλικα παιδιά, έχει ρυθμιστεί ή θα ρυθμιστεί η γονική μέριμνα και η επικοινωνία με τους γονείς. Επίσης, μειώνεται ο χρόνος που απαιτείται για να θεωρηθεί κλονισμένη η σχέση και να δικαιολογείται το διαζύγιο, από 4 σε 2 έτη, με την προϋπόθεση ότι δεν ξεπερνούν τους 3 μήνες οι προσπάθειες αποκατάστασης της σχέσης.

Περί Απόπειρας Συνδιαλλαγής και Πνευματικής Λύσης του Γάμου Νόμος (Ν. 22/1990)

Αναφορικά με την πνευματική λύση του γάμου, μειώθηκε ο χρόνος για την κατάθεση αίτησης διαζυγίου από 3 μήνες σε 6 εβδομάδες μετά την επίδοση της γνωστοποίησης στον επίσκοπο. Επίσης, η γνωστοποίηση μπορεί να αποστέλλεται ηλεκτρονικά μέσω της ιστοσελίδας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου. Μια σημαντική αλλαγή είναι ότι, σε περιπτώσεις διαζυγίου λόγω βίας, η αίτηση μπορεί να καταχωρηθεί χωρίς να απαιτείται η αποστολή γνωστοποίησης στον Επίσκοπο, εφόσον έχει υποβληθεί καταγγελία στην αστυνομία ή στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας και έχει εκδοθεί σχετική βεβαίωση. Αυτή η αλλαγή παρέχει τη δυνατότητα σε άτομα που έχουν υποστεί βία να προχωρήσουν άμεσα στην καταχώρηση αίτησης διαζυγίου χωρίς να χρειάζεται να περιμένουν τις συνήθεις διαδικασίες.

Τροποποιήσεις στις αποφάσεις Δικαστηρίου:

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι αποφάσεις του δικαστηρίου σχετικά με τα νομικά δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των γονέων μπορούν να αλλάξουν σε μεταγενέστερο στάδιο. Αυτό μπορεί να συμβεί αν υπάρξουν αλλαγές στις συνθήκες ή ανάγκες του παιδιού. Ο γονέας που επιθυμεί να τροποποιήσει την αρχική απόφαση μπορεί να υποβάλει αίτηση στο δικαστήριο με σκοπό την έκδοση σχετικής απόφασης του δικαστηρίου για τροποποίηση της αρχικής απόφασης. Εννοείται πως ο άλλος γονέας διατηρεί το δικαίωμα καταχώρισης ένστασης σε αίτημα για τροποποίησης της αρχικής απόφασης.

Παρακοή Διαταγμάτων Δικαστηρίου:

Σε περιπτώσεις που ένας γονέας παραβιάζει και παρακούει τις αποφάσεις του Δικαστηρίου σχετικά με τα νομικά δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του έναντι του παιδιού, ο άλλος γονέας μπορεί να αποταθεί με αίτηση στο δικαστήριο για προστασία και εφαρμογή της απόφασης του Δικαστηρίου αλλά και των δικαιωμάτων του ιδίου και του παιδιού. Αποτέλεσμα των παραβιάσεων μπορεί να αποτελεί την επιβολή κυρώσεων προς τον παραβάτη καθώς επίσης η παρακοή και παραβίαση απόφασης δικαστηρίου ενδέχεται να έχει και την λήψη ποινικών μέτρων εις βάρος του παραβάτη.

Contact us for more information at agp@agplaw.com

The information provided in this document/article is for general informational purposes only and should not be considered legal or professional advice. While every effort has been made to ensure the accuracy and reliability of the information contained herein, the author, publisher, or any related parties make no representations or warranties of any kind, express or implied, about the completeness, accuracy, reliability, suitability, or availability of the information. Any reliance you place on such information is therefore strictly at your own risk. In no event will the author, publisher, or any related parties be liable for any loss or damage, including without limitation, indirect or consequential loss or damage, or any loss or damage whatsoever arising from loss of data or profits arising out of, or in connection with, the use of this document/article. It is recommended to seek independent legal advice for any specific legal concerns or decisions.