Νομικά δικαιώματα και υποχρεώσεις των γονέων προς τα παιδιά τους σε περίπτωση διαζυγίου στην Κύπρο

Εισαγωγή

Κάθε διαζευγμένος γονέας έχει σημαντικές νομικές υποχρεώσεις και δικαιώματα σε σχέση με τα παιδιά του / της σε περίπτωση διαζυγίου. Η νομοθεσία και οι αποφάσεις των δικαστηρίων παρέχουν καθοδήγηση σε αυτόν τον τομέα και εξασφαλίζουν τα συμφέροντα και την ευημερία των παιδιών.

Στην Κύπρο, τα δικαιώματα των παιδιών και οι υποχρεώσεις των γονιών σε περίπτωση διαζυγίου καλύπτονται από τον περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμο του 1990 (Ν. 216/1990). Ο νόμος αυτός παρέχει το νομικό πλαίσιο για την καθορισμένη διαδικασία της κηδεμονίας και των ζητημάτων που σχετίζονται με τη φροντίδα των παιδιών. Στο πλαίσιο αυτό, οι αποφάσεις των δικαστηρίων στην Κύπρο αναφορικά με τα δικαιώματα των παιδιών και τις υποχρεώσεις των γονιών έχουν σημαντική σημασία.

Στο παρόν άρθρο επιδιώκουμε να κάνουμε σύντομη αναφορά στα νομικά δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των γονέων προς τα παιδιά τους σε περίπτωση διαζυγίου, βασιζόμενοι στη νομοθεσία και τις αποφάσεις των Κυπριακών δικαστηρίων. Τα πιο κάτω αποτελούν συνοπτικές απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις που ως δικηγόροι λαμβάνουμε κατά καιρούς από πελάτες του γραφείου μας.

Θα προβούμε επίσης σε σύντομη επεξήγηση των πιο σημαντικών θεμάτων που κάθε γονέας οφείλει να γνωρίζει σε περίπτωση διαζυγίου ενώ υπάρχει ένα ή περισσότερα παιδιά.

Καθορισμός της διαμονής και της επιμέλειας του παιδιού

Σε περίπτωση διαζυγίου ο καθορισμός του τόπου διαμονής του παιδιού μπορεί να συμφωνηθεί μεταξύ των γονέων όμως, σε περιπτώσεις διαφωνίας, το δικαστήριο αποφασίζει για τον καθορισμό της διαμονής του παιδιού. Κάθε γονέας έχει δικαίωμα να έχει επαφή και επικοινωνία με το παιδί του, εκτός εάν υπάρχουν περιστάσεις που να επηρεάζουν αρνητικά το συμφέρον του παιδιού.

Με τον καθορισμό του τόπου διαμονής του παιδιού ουσιαστικά καθορίζεται και ο σημαντικός παράγοντας της επιμέλειας του παιδιού που αποτελεί και την κύρια φροντίδα και ευθύνη για την ανατροφή και την εκπαίδευση του παιδιού. Αποτελεί πρακτική, το δικαστήριο να προωθεί το συμφέρον του παιδιού και να εξασφαλίσει σταθερότητα και σταθερό περιβάλλον.

Οικονομική συντήρηση

Ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τη διάρκεια ενός διαζυγίου είναι η οικονομική συντήρηση των παιδιών. Ο γονέας που δεν έχει την κύρια φροντίδα του παιδιού έχει την υποχρέωση να παρέχει οικονομική βοήθεια για την συντήρηση, την ευημερία και τις ανάγκες του παιδιού. Το αναγκαίο ποσό για οικονομική συντήρηση μπορεί να συμφωνηθεί μεταξύ των γονιών όμως σε περιπτώσεις διαφωνίας το ποσό καθορίζεται από το δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως τα εισοδήματα του γονέα, οι ανάγκες του παιδιού και άλλα σχετικά περιστατικά.

Συμφωνία των μερών για την επιμέλεια των παιδιών

Σε πολλές περιπτώσεις, οι γονείς μπορούν να επιτύχουν συμφωνία σχετικά με την επιμέλεια των παιδιών χωρίς να χρειαστεί να αποφασίσει το δικαστήριο. Αυτή η συμφωνία μπορεί να περιλαμβάνει θέματα όπως ο καθορισμός της διαμονής του παιδιού, οι οικονομικές ευθύνες και οι αποφάσεις που αφορούν την εκπαίδευση και την υγεία του παιδιού. Αυτή η συμφωνία πρέπει να είναι συμβατή με το νόμο και τα συμφέροντα του παιδιού ενώ μπορεί επίσης να κατατεθεί στο δικαστήριο με σκοπό να εκδοθεί και σχετικό διάταγμα ‘επικύρωσης’ ουσιαστικά της συμφωνίας.

Αποφάσεις για την εκπαίδευση και την υγεία του παιδιού

Οι γονείς έχουν κοινές ευθύνες σχετικά με τις αποφάσεις που αφορούν την εκπαίδευση και την υγεία του παιδιού. Αυτές οι αποφάσεις περιλαμβάνουν την επιλογή του σχολείου, την ιατρική περίθαλψη και τη θεραπεία, καθώς και άλλες σημαντικές αποφάσεις που επηρεάζουν την ευημερία και την ανάπτυξη του παιδιού. Οι γονείς πρέπει να συνεργάζονται και να λαμβάνουν αποφάσεις που εξυπηρετούν τα συμφέροντα του παιδιού. Πρέπει να συνεργάζονται επίσης όσον αφορά την εκπαίδευση των παιδιών τους, περιλαμβανομένου της σχολικής τους παρουσίας και την υποστήριξη στις σχολικές δραστηριότητες του παιδιού. Οι γονείς έχουν δικαίωμα αλλά και υποχρέωση να ενημερώνονται για την πρόοδο και τις ανάγκες των παιδιών τους και να συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς για τη διασφάλιση της εκπαίδευσης.

Επικοινωνία και επαφή με το παιδί

Ο γονέας που δεν έχει την κύρια φροντίδα του παιδιού έχει το δικαίωμα να έχει επικοινωνία και επαφή με το παιδί του. Αυτό το δικαίωμα περιλαμβάνει την επικοινωνία μέσω συναντήσεων, τηλεφώνου, και ηλεκτρονικών μέσων, καθώς και το δικαίωμα να παρακολουθεί εκδηλώσεις και δραστηριότητες του παιδιού. Το δικαστήριο μπορεί να καθορίσει τη συχνότητα και τη διάρκεια της επικοινωνίας, με στόχο να διασφαλίσει τα συμφέροντα και την ευημερία του παιδιού.

Προστασία από βία και κακοποίηση

Οι γονείς έχουν την υποχρέωση να προστατεύουν τα παιδιά τους από κάθε μορφή βίας, κακοποίησης ή εκμετάλλευσης. Το δικαστήριο μπορεί να λάβει μέτρα για την προστασία του παιδιού, όπως απαγόρευση της πρόσβασης σε συγκεκριμένα άτομα ή θέσπιση περιορισμών στην επικοινωνία με ορισμένους ανθρώπους, καθώς επίσης και τον διορισμό κοινωνικών λειτουργών για παρακολούθηση της φροντίδας του παιδιού.

Προστασία Προσωπικών Δεδομένων

Οι γονείς πρέπει να προστατεύουν τα προσωπικά δικαιώματα και την ιδιωτική ζωή των παιδιών τους. Αυτό περιλαμβάνει τη διατήρηση της ασφάλειας των προσωπικών πληροφοριών των παιδιών. Οι γονείς πρέπει να συμφωνούν σε θέματα όπως η κοινοποίηση πληροφοριών, οι φωτογραφίες και η πρόσβαση σε κοινωνικά δίκτυα, προστατεύοντας την ιδιωτικότητα των παιδιών και αποφεύγοντας τυχόν αρνητικές επιπτώσεις.

Αποφάσεις Δικαστηρίου

Σε περιπτώσεις όπου οι γονείς δεν μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις κάθε γονιού προς τα παιδιά τους, το δικαστήριο λαμβάνει τις αποφάσεις.

Οι αποφάσεις αυτές βασίζονται στο καλύτερο συμφέρον του παιδιού και στη νομοθεσία που διέπει τα οικογενειακά δικαιώματα. Το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη του τις θέσεις των γονέων όπως αυτές προβάλλονται μέσω δικογράφων, τις απόψεις και τις ανάγκες του παιδιού, καθώς και τις αποφάσεις προηγούμενων δικαστικών υποθέσεων που αφορούν παρόμοια ζητήματα.

Αλλαγές στην Αρχική Απόφαση

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι αποφάσεις του δικαστηρίου σχετικά με τα νομικά δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των γονέων μπορούν να αλλάξουν σε μεταγενέστερο στάδιο. Αυτό μπορεί να συμβεί αν υπάρξουν αλλαγές στις συνθήκες ή ανάγκες του παιδιού. Ο γονέας που επιθυμεί να αλλάξει την αρχική απόφαση μπορεί να υποβάλει αίτηση στο δικαστήριο με σκοπό την έκδοση σχετικής απόφασης του δικαστηρίου για τροποποίηση της αρχικής απόφασης. Εννοείται πως ο άλλος γονέας διατηρεί το δικαίωμα καταχώρισης ένστασης σε αίτημα αλλαγής της αρχικής απόφασης.

Παραβιάσεις των Υποχρεώσεων και Επιπτώσεις

Σε περιπτώσεις που ένας γονέας παραβιάζει τα νομικά δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του έναντι του παιδιού, ο άλλος γονέας μπορεί να αποταθεί με αίτηση στο δικαστήριο για προστασία και εφαρμογή των δικαιωμάτων του ιδίου και του παιδιού. Αποτέλεσμα των παραβιάσεων μπορεί να αποτελεί την επιβολή κυρώσεων προς τον παραβάτη, όπως πρόστιμα ή και την αλλαγή της κηδεμονίας ενώ μπορεί να αποτελέσει και παραβίαση απόφασης δικαστηρίου η οποία ενδέχεται να έχει και ως αποτέλεσμα την λήψη ποινικών μέτρων εις βάρος του παραβάτη.

Επικοινωνία Παιδιών με Παππούδες και Γιαγιάδες

Σε περιπτώσεις διαζυγίου, οι παππούδες και οι γιαγιάδες μπορούν να έχουν έναν ιδιαίτερο ρόλο ως πηγή σταθερότητας και υποστήριξης για τα εγγόνια τους. Η παρουσία τους μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να προσαρμοστούν στις αλλαγές που συμβαίνουν στην οικογενειακή δυναμική και να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που προκύπτουν από το διαζύγιο.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι δικαστικές αποφάσεις λαμβάνουν υπόψη τη σημασία της σχέσης μεταξύ παιδιών και παππούδων/γιαγιάδων και αναγνωρίζουν το δικαίωμά τους να έχουν επαφή και σχέση με τα εγγόνια τους. Ορισμένες δικαστικές αποφάσεις μπορεί να επιτρέπουν την επίσκεψη των παππούδων/γιαγιάδων στα παιδιά και να τους παρέχουν χρόνο και φροντίδα.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι παππούδες και οι γιαγιάδες δεν έχουν πάντοτε αυτόματο δικαίωμα επαφής με τα εγγόνια τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η επαφή μπορεί να περιορίζεται ή να απαγορεύεται εάν υπάρχουν λόγοι που απειλούν το καλό συμφέρον του παιδιού.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι παππούδες και οι γιαγιάδες μπορούν να ασκήσουν νομικές διαδικασίες για να προασπίσουν το δικαίωμά τους για επαφή με τα εγγόνια τους, εάν πιστεύουν ότι υπάρχουν διακρίσεις ή αδικίες, αλλά ακόμα και να λάβουν δικαστικά μέτρα με σκοπό να προασπίσουν τα δικαιώματα των εγγονιών τους, αν προκύπτει θέμα.

Περιπτώσεις όπου ένας από τους επιλέγει να φύγει από την Κύπρο μετά το Διαζύγιο

Σε περιπτώσεις όπου ο ένας γονέας εκφράζει την επιθυμία να μετακομίσει εκτός Κύπρου και να πάρει και το παιδί μαζί του, αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με σχετική άδεια / διάταγμα του Δικαστηρίου κατόπιν αίτησης του εν λόγω γονέα. Αυτό ισχύει τόσο σε περιπτώσεις όπου ο γονέας είναι αλλοδαπός και επιθυμεί να επιστρέψει στην χώρα του, όσο και σε περιπτώσεις όπου ο γονέας είναι Κύπριος αλλά για οποιοδήποτε λόγο πρόκειται να μετακομίσει στο εξωτερικό. Το δικαστήριο θα εξετάσει πολλούς παράγοντες πριν αποφασίσει.

Ορισμένοι από αυτούς τους παράγοντες περιλαμβάνουν:

• Το συμφέρον του παιδιού: Το δικαστήριο θα εξετάσει αν η μετακίνηση του παιδιού στο εξωτερικό θα επηρεάσει αρνητικά την ευημερία, την υγεία και την ανάπτυξή του. Επίσης, θα εξετάσει την ποιότητα των συνθηκών διαβίωσης που θα παρέχονται από τον γονέα στο εξωτερικό.
• Οι σχέσεις του παιδιού με τον άλλο γονέα: Το δικαστήριο θα εξετάσει τις σχέσεις του παιδιού με τον άλλο γονέα (τον γονέα που παραμένει στην Κύπρο) και τον βαθμό επαφής που έχει με αυτόν. Αν η μετακίνηση του παιδιού θα επηρεάσει αρνητικά αυτές τις σχέσεις και την επαφή με τον άλλο γονέα, το δικαστήριο θα λάβει πολύ σοβαρά υπόψη αυτόν τον παράγοντα.
• Οι συνθήκες διαβίωσης στο εξωτερικό: Το δικαστήριο θα εξετάσει τις συνθήκες διαβίωσης που θα παρέχονται στο παιδί στον προορισμό του εξωτερικού. Θα εξετάσει τις σχολικές δυνατότητες, την υγειονομική περίθαλψη, την κοινωνική υποστήριξη και άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την ευημερία του παιδιού.
• Διατήρηση επαφής με τον γονέα στο εξωτερικό: Το δικαστήριο θε εξετάσει κατά πόσο η διατήρηση επαφής μεταξύ του παιδιού και του γονέα που θα φύγει στο εξωτερικό, μέσω συχνών επισκέψεων, διαδικτυακής επικοινωνίας ή άλλων μέσων επικοινωνίας μπορεί να επιτευχθεί. Αυτό μπορεί να διασφαλίσει ότι το παιδί θα διατηρήσει τις σχέσεις του με τον γονέα που θα αποχωρήσει.
• Οικογενειακό περιβάλλον στην Κύπρο: Το δικαστήριο θα εξετάσει το οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού στην Κύπρο και θα λάβει υπόψη του διάφορους παράγοντες για να κρίνει εάν είναι προς το συμφέρον του παιδιού να μεταβεί στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένου την ποιότητα των δεσμών που έχει το παιδί με τον γονιό του στην Κύπρο, τους παππούδες και γιαγιάδες, συγγενείς, συμμαθητές, φίλους και ενασχολήσεις στην Κύπρο, καθώς και τη σημασία της διατήρησης αυτών των δεσμών. Επιπλέον θα εξεταστεί και η οικονομική ικανότητα του αλλοδαπού γονέα να παράσχει ανάλογο επίπεδο διαβίωσης για το παιδί στο εξωτερικό, το περιβάλλον για την εκπαίδευση, την κοινωνικοποίηση και την ανάπτυξη του παιδιού.
• Τέλος, το δικαστήριο θα λάβει πολύ σοβαρά υπόψη την προτίμηση και τις επιθυμίες του παιδιού, νοουμένου πως είναι αρκετά μεγάλο για να εκφράσει τις απόψεις του.

Σε περιπτώσεις όπου το δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η μετακίνηση του παιδιού στο εξωτερικό με τον αλλοδαπό γονέα είναι αναγκαία και στο συμφέρον του παιδιού, τότε μπορεί να εκδώσει σχετικό διάταγμα με ρητές οδηγίες συχνής επικοινωνίας και επισκέψεων του παιδιού στην Κύπρο αλλά και του γονέα στο εξωτερικό.

Σχετικές Αποφάσεις Οικογενειακών Δικαστηρίων

• Παραθέτουμε στη συνέχεια κάποιες αποφάσεις Οικογενειακών Δικαστηρίων Κύπρου που αναφέρονται στα δικαιώματα των παιδιών και τις υποχρεώσεις των γονέων:
• Σε απόφαση Οικογενειακού Δικαστηρίου έγινε λεπτομερής αναφορά στα δικαιώματα του παιδιού και τις υποχρεώσεις των γονέων στην περίπτωση διαζυγίου. Η απόφαση εστιάζει στη σημασία της συμμετοχής του παιδιού στις αποφάσεις που το αφορούν, στη διατήρηση των δεσμών του με και τους δύο γονείς και στην προστασία της ευεξίας του.
• Σε παρόμοια απόφαση, το δικαστήριο αποφάσισε ότι ο γονέας που δεν έχει τη φυσική φροντίδα του παιδιού έχει δικαίωμα να έχει τακτικές επαφές με το παιδί, προκειμένου να διατηρείται η σχέση μεταξύ τους.
• Σε απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Δημοκρατίας, το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι ο γονέας που δεν έχει τη φυσική φροντίδα του παιδιού έχει δικαίωμα σε πληροφορίες σχετικά με την εκπαίδευση, την υγεία και την ευημερία του παιδιού.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η νομοθεσία και οι αποφάσεις δικαστηρίου αντικατοπτρίζουν την προσπάθεια της κοινωνίας να προστατεύσει τα δικαιώματα και το συμφέρον των παιδιών σε περιπτώσεις διαζυγίου. Ενώ η νομοθεσία και οι αποφάσεις δικαστηρίου μπορούν να παρέχουν τις κατευθυντήριες γραμμές, είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη ότι κάθε περίπτωση είναι μοναδική και πρέπει να εξετάζεται με βάση τις συγκεκριμένες συνθήκες και τις ανάγκες του παιδιού.

Τέλος, πρέπει να τονίσουμε ότι η καλή επικοινωνία και ο σεβασμός μεταξύ των γονέων είναι απαραίτητοι παράγοντες για την επίτευξη μιας υγιούς και ευνοϊκής περιβάλλοντος για τα παιδιά. Η συνεργασία, η ευελιξία και ο συναινετικός τρόπος αντιμετώπισης των ζητημάτων μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση ενός θετικού περιβάλλοντος για τα παιδιά, παρά το διαζύγιο των γονέων τους. Οι γονείς μπορούν να επικοινωνούν ανοιχτά και ειλικρινά, να συμφωνούν σε ζητήματα που αφορούν τη φροντίδα, την εκπαίδευση και την ευημερία των παιδιών τους. Η ανοιχτή επικοινωνία και η συνεργασία μπορούν να βοηθήσουν στην ανασφάλεια και το άγχος που μπορεί να αισθάνονται τα παιδιά κατά τη διάρκεια αυτής της δύσκολης περιόδου.

Επιπλέον, είναι σημαντικό να δίνεται στα παιδιά η δυνατότητα να εκφράζουν τις απόψεις και τις ανησυχίες τους σχετικά με τη διαδικασία του διαζυγίου και τις συνέπειές της. Οι γονείς πρέπει να είναι ανοιχτοί στο να ακούν τα παιδιά τους και να τους παρέχουν την απαραίτητη υποστήριξη και κατανόηση.

Πρέπει να τονιστεί ότι οι γονείς πρέπει να τηρούν τις αποφάσεις που έχουν ληφθεί από το δικαστήριο σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους προς τα παιδιά. Αυτές οι αποφάσεις έχουν ως στόχο την προστασία του καλύτερου συμφέροντος των παιδιών και πρέπει να τηρούνται πιστά από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Οποιαδήποτε παραβίαση αυτών των αποφάσεων μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για το παιδί και να προκαλέσει νομικές επιπτώσεις για τον παραβάτη.

The information provided by AGP Law | A.G. Paphitis & Co. LLC is for general informational purposes only and should not be construed as professional or formal legal advice. You should not act or refrain from acting based on any information provided above without obtaining legal or other professional advice.